غدد درون ریز رشته ای از بیماری های هورمونی است که متخصص غدد میتواند مشکلات هورمونی و عوارض ناشی از آن را تشخیص داده و درمان کند.
هورمون ها متابولیسم تنفس، رشد، تولید مثل، ادراک حسی و حرکت را تنظیم میکنند. عدم تعادل هورمونی دلیل اصلی بسیاری از بیماری ها است. غدد درون ریز هم بر هورمون ها و هم بر بسیاری از غدد و بافت هایی که آن ها را تولید میکنند تاثیر میگذارند. در بدن انسان بیشتر از پنجاه نوع مختلف هورمون وجود دارد. مقدار این هورمون ها ممکن است بسیار کم باشد اما همچنان تاثیر قابل توجهی بر عملکرد و رشد بدن داشته باشد.
برای تشخیص و درمان انواع بیماری ها و مشکلات غدد و متابولیسم در شهر ری میتوانید به مجتمع درمانگاهی خیریه ولی عصر مراجعه کنید. متخصص غدد بعد از تشخیص بیماری برنامه درمانی مناسب را به بیمار پیشنهاد میکند. این برنامه درمانی بستگی به این دارد که چه بیماری زمینه ای باعث ایجاد علائم شده است.
سیستم غدد درون ریز چیست؟
سیستم غدد درون ریز بدن از تعدادی غده تشکیل شده که هورمون هایی را برای کنترل بسیاری از عملکردهای مختلف بدن ترشح میکنند. هنگامی که هورمون ها از غدد خارج میشوند، وارد جریان خون شده و به اندام‌ها و بافت‌ها در قسمتهای مختلف بدن منتقل میشوند.
غدد فوق کلیوی
غدد فوق کلیوی در قسمت بالای کلیه ها قرار دارند که به دو ناحیه تقسیم میشوند: غده سمت راستی مثلثی شکل و غده سمت چپی هلالی شکل است.
ترشحات غدد فوق کلیوی:
- کورتیکواستروییدها، استروییدهایی که در واکنش نسبت به استرس، سیستم ایمنی بدن، التهاب و … نقش دارند.
- کاتکول آمنس ها، مانند نوراپی نفرین و اپی نفرین که در برابر استرس واکنش نشان میدهند.
- آلدوسترون، که بر عملکرد کلیه تاثیر میگذارد.
- آندروژن ها یا هورمون های جنسی مردانه از جمله تستوسترون.
هم در بدن مردان و هم در بدن زنان مقداری آندورژن وجود دارد اما مقدار این هورمون در بدن مردان بیشتر است. آندروژن ها بر رشد ویژگی های مرتبط مردان مانند موهای صورت و صدای بم تر تاثیر دارند.
هیپوتالاموس
هیپوتالاموس درست بالای ساقه مغز و زیر تالاموس قرار دارد. این غده عملکردهای غیر ارادی بدن از جمله تنفس، ضربان قلب، اشتها، خواب، دما و چرخه های شبانه روزی یا ریتم های روزانه را فعال کرده و کنترل میکند و هیپوتالاموس سیستم عصبی را از طریق غده هیپوفیز متصل به سیستم غدد درون ریز وصل میکند.
تخمدان ها و بیضه ها
تخمدان ها که در دوطرف رحم زنان قرار دارند، هورمون های استروژن و پروژسترون را ترشح میکنند. ترشح این هورمون ها باعث رشد اندام های جنسی، باروری و قاعدگی در زنان میشود.
بیضه ها که درون کیسه بیضه و زیر آلت تناسلی قرار دارند. آندروژن ها عمدتا تستوسترون ترشح میکنند. آندروژن ها باعث رشد اندام های جنسی، بلوغ، موهای صورت، میل جنسی، عملکرد نعوظ و تشکیل سلول های اسپرم میشوند.
پانکراس
لوزالمعده که در شکم قرار دارد هم غده درون ریز و هم یک اندام گوارشی است و باعث ترشح مواد زیر میشوند:
- انسولین: بر کربوهیدرات و متابولیسم چربی بدن تاثیر دارد.
- سوماتواستاتین: عملکرد غدد درون ریز و سیستم عصبی را تنظیم میکند و باعث ترشح هومورن هایی مانند گاسترین، انسولین و هورمون رشد میشود.
- گلوکاگون: یک هورمون پپتیدی که سطح گلوکز خون را هنگامی که خیلی پایین می آید افزایش میدهد.
مشکلات لوزالمعده میتوانند باعث دیابت و مشکلات گوارشی شوند.
غدد پاراتیرویید
این غدد درون ریز کوچک که داخل گردن قرار دارند باعث تولید هورمون پاراتیرویید میشوند و کلسیم و فسفات خون را تنظیم میکنند. ماهیچه ها و اعصاب تنها در صورتی میتوانند عملکرد ایمن و موثری داشته باشند که این مواد شیمیایی به میزان دقیقی ترشح شوند.
غده صنوبری
غده صنوبری یک غده درون ریز کوچک است که در اعماق مغز قرار دارد. این غده با ترشح ملاتونین به تنظیم الگوی خواب بدن و سطح متوسط هورمون های تولید مثل کمک میکند.
غده هیپوفیز
غده هیپوفیز یک غده درون ریز متصل به هیپوتالاموس در پایه مغز است که گاهی اوقات به آن غده درون ریز اصلی هم گفته میشود چون هورمون هایی ترشح میکند که عملکرد غدد دیگر، رشد بدن و همچنین چندین عملکرد دیگر بدن را تنظیم میکند.
هیپوفیز قدامی یا جلویی هورمون های ترشح میکند که بر رشد جنسی، عملکرد تیرویید، رشد، رنگدانه های پوست و عملکرد آدنوم غدد کلیوی تاثیر میگذارد. اگر هیپوفیز قدامی کم کار باشد میتواند باعث توقف رشد در دوران کودکی و کم کاری سایر غدد درون ریز شود.
هیپوفیز خلفی یا عقبی، اکسی توسین ترشح میکند. این هورمون باعث افزایش انقباضات رحم میشود و هورمون ادرار(ADH) که باعث تحریک کلیه برای جذب مجدد آب میشود.
غده تیموس
تیموس یک غده درون ریز است که در زیر استخوان سینه یا جناغ سینه قرار دارد. لنفوسیت تی که یک نوع سلول ایمنی است در اوایل زندگی انسان به طور کامل رشد میکند و در غده تیموس تکثیر میشود. بعد از دوران بلوغ این غده کوچک میشود. نقش غده تیموس در سیستم ایمنی، محافظت از بدن در برابر بیماری و عفونت است.
غده تیرویید
غده ی تیرویید غده ای پروانه ای شکل است که درست زیر سیب گلو در گردن قرار دارد. تیروئید هورمون هایی ترشح می کند که تاثیر مهمی بر تنظیم فشار خون، دمای بدن، ضربان قلب، متابولیسم و چگونگی واکنش بدن در برابر هورمون های دیگر دارد. غده تیرویید از ید برای تولید هورمون استفاده میکند. دو هورمون اصلی که توسط غده تیرویید ترشح میشوند، تیروکسین و تری ید تیرونین هستند. همچنین تولید کلسی تونین به استحکام استخوان ها و تنظیم متابولیسم کلسیم کمک میکند.
انواع بیماری های غدد و متابولیسم
عوامل ژنتیکی یا محیطی میتوانند باعث عدم تعادل هورمونی شوند. برخی از نوزادان با مشکلات هورمونی متولد میشوند که میتواند منجر به مشکلات زیادی مانند رشد کم شوند.
مواد شیمیایی مانند حشره کش ها، سرب و فتالات ها که در در ظروف پلاستیکی مواد غذایی استفاده میشوند باعث اختلال غدد درون ریز شده و گاهی اوقات میتوانند باعث مشکلات هورمونی شوند.
سه گروه بزرگ از اختلالات غدد درون ریز وجود دارد:
- غده به اندازه کافی هورمون ترشح نمیکند. که به آن غدد درون ریز کم ترشح هم گفته میشود.
- یک غده بیش از حد هورمون ترشح میکند که به آن ترشح بیش از حد میگویند.
- تومورهایی در غدد درون یز تشکیل میشوند که ممکن است بدخیم و سرطانی یا خوش و و غیر سرطانی باشند.
در ادامه به چند نمونه از اتفاقاتی که در اثر ترشح کم یا بیش از حد هورمون ها توسط غدد ایجاد میشوند اشاره میکنیم:
غده فوق کلیوی
- ترشح بیش از حد ممکن است باعث عصبانیت بیش از حد، تعریق، یا افزایش فشار خون و بیماری کوشینگ شود.
- ترشح کم ممکن است باعث بیماری آدیسون، کمبود میزالوکورتیکویید، کاهش وزن، کاهش انرژی و کم خونی شود.
پانکراس
- ترشح بیش از حد ممکن است باعث هییرانسولینیسم شود، انسولین بیش از حد میتواند باعث کاهش گلوکز خون شود.
- ترشح کم میتواند منجر به دیابت شود.
غده ی پاراتیرویید
ترشح بیش از حد در این غده ممکن است باعث شکنندگی استخوان ها و تشکیل سنگ کلیه در سیستم مجاری ادراری شود.
ترشح کم میتواند باعث انقباضات غیر ارادی عضلانی یا کزاز عضلانی شود که ناشی از مقدار کم کلیسم در پلاسما است.
غده تیرویید
- پرکاری تیرویید اغلب به دلیل بیماری گریوز رخ میدهد و میتواند باعث تسریع متابولیسم، تعریق، آریتمی یا ضربان قلب نامنظم، کاهش وزن و مشکلات عصبی شود.
- کم کاری تیرویید ممکن است منجر به خستگی، افزایش وزن افسردگی، رشد غیر طبیعی استخوان، تاخیر در رشد و کاهش رشد شود.
غده هیپوفیز
- ترشح بیش از حد آن میتواند باعث رشد غیر عادی و بیش از حد شود.
- ترشح کم ممکن است منجر به کاهش رشد استخوان و کوتاهی قد میشود.
غده تیموس
- ترشح بیش از حد ممکن است باعث بیش فعال شدن سیستم ایمنی بدن شود که در نتیجه نسبت به خطرات بیش از حد واکنش نشان میدهد. این مسله میتواند باعث ایجاد یک بیماری خود ایمنی شود.
- ترشح کم ممکن است منجر به ضعف در سیستم ایمنی شود. حالتی که بدن قادر به مبارزه با عفونت نیست و به راحتی در برابر ویروس ها، باکتری ها و سایر عوامل بیماری زا از پا در میاید.
تخصص غدد چیست
اگر پزشک شما احتمال بدهد که علت اصلی بیماری شما مربوط به مشکلات هورمونی است، ممکن است شما را به یک پزشک متخصص غدد معرفی کند. متخصصان غدد آموزش دیده اند تا بیماری هایی که بر غدد و هورمون ها تاثیر میگذارند را تشخیص دهند و درمان کنند. هدف متخصص غدد بازگرداندن تعادل هورمونی در سیستم های بدن است.
متخصص غدد متابولیسم در شهر ری معمولا مشکلات زیر را درمان میکنند:
- دیابت
- پوکی استخوان
- یائسگی
- اختلالات متابولیک
- اختلالات تیرویید
- تولید بیش از حد یا کمتر از حد نیاز هورمون ها
- برخی از سرطان ها
- کوتاهی قد
- ناباروری
آزمایشاتی برای تشخیص بیماری های غدد درون ریز
در اولین ویزیت، پزشک از بیمار سوالاتی برای تشخیص بیماری میپرسد که این سواللات شامل موارد زیر میشود:
- چه داروهایی را مصرف میکند
- سابقه خانوادگی بیماری های هورمونی
- سایر بیماری ها از جمله آلرژی
- عادات غذایی
قبل از مراجعه به پزشک علائمتان را یادداشت کنید. منخصص غدد ممکن است از شما درمورد علائمی که نامرتبط به نظر میرسند سوال کند، چون ممکن است مقدار هورمون ها بر بسیاری از سیستم های مختلف بدن تاثیر بگذارد به طوری که تغییرات کوچکی در یک غده میتواند به قسمت هایی از بدن که از آن غده دور هستند هم تاثیر بگذارد.
پزشک ضربان قلب و فشار خون بیمار را بررسی میکند و وضعیت پوست، مو، دندان و دهان او را بررسی میکند. ممکن است از بیمار نمونه خون و ادرار گرفته شود. متخصص غدد بعد از تشخیص بیماری یک برنامه درمانی را به بیمار پیشنهاد میدهد. برنامه درمانی پیشنهادی به این مسئله بستگی دارد که کدام بیماری زمینه ای باعث ایجاد علائم بیمار شده است.
آزمایش ها، روش ها و جراحی های انجام شده در غدد درون ریز بیمار به مشکل دقیق غدد درون ریز او بستگی دارد. متخصصان غدد از روش های آزمایشگاهی، نمونه برداری از بافت، بررسی ژنتیکی، تصویربرداری با وضوح بالا استفاده میکنند. علاوه بر این‌ها از شبیه سازی مکانیسم های هورمونی برای تشخیص بیماریی های مختلف استفاده میکنند. برای بررسی وضعیت افراد مبتلا به بیماری متابولیک استخوان، تست های تراکم مواد معدنی استخوان انجام میشود و برای بررسی افراد مبتلا به بیماری های تیرویید از سونوگرافی تیرویید و برای تشخیص بیوپسی های اسپیراسیون با سوزن ظریف با هدایت اولتراسوند استفاده میشود.
در ادامه به برخی از آزمایشاتی که متخصص غدد ممکن است انجام دهد اشاره میکنیم:
سی تی اسکن
اسکن توموگرافی کامپیوتری (CT) از چندین تصویر اشعه ایکس که از زوایای مختلف به دست آمده است برای ایجاد تصاویری از استخوان ها، رگ های خونی و بافت های نرم استفاده میکند. سی تی اسکن به پزشک این امکان را میدهد تا بیشتر قسمت های بدن را برای تشخیص بیماری و روش درمان، جراحی یا پرتو درمانی ببیند. در غدد درون ریز، از سی تی اسکن برای ایحاد تصاویری از تومورهای آدرنال و گواتر تیرویید استفاده میشود. همچنین برای تشخیص اختلالات عضلانی و اسکلتی مانند: تومورهای استخوانی وشکستگی، برای مدیریت جراحی، بیوپسی و پرتو درمانی.
تصویربرداری رزونانس مغناطیسی (MRI)
این تکنیک تصویر برداری که از میدان مغناطیسی و امواج رادیویی تولید شده و توسط کامپیوتر استفاده میشود. چون ام آر آی تصاویر دقیقی از اندام ها و بافت های بدن ایجاد میکند کاربردهای بی شماری در پزشکی دارد.
در غدد درون ریز، ام آر آی تصاویر دقیقی از تومورهای عصبی درون ریز روی پانکراس استفاده میشود. برای تشخبص آنوریسم عروق مغزی اختلالات داخلی چشم و گوش و مولتیپل اسکلروزیس یا ام اس اختلالات نخاعی، تومورها و آسیب مغزی تروماتیک استفاده میشود. همچنین برای بررسی اندازه و عملکرد حفره های قلب و سایر مسائل ساختاری مربوط به قلب و عروق خونی، نقص عضو و مشکلات استخوان و مفاصل استفاده میشود.
جراحی ها و روش هایی که متخصصان غدد درون ریز توصیه میکنند
آدرنالکتومی
بیشتر تومورهای آدرنالکتومی بی خطر هستند اما برخی از آنها در صورتی که هورمون های اضافی ترشح کنند، اندازه آنها بیشتر از چهار یا پنج سانتی متر باشد، سرطانی باشند یا از قسمتهای دیگر مثل کلیه یا ریه سرایت کرده باشند نیاز به جراحی دارند. آدرنالکتومی را میتوان به عنوان روش های لاپراسکوپی و کم تهاجمی و با کرایو آبلیشن و استفاده از سرمای شدید انجام داد.
جراحی چاقی
جراحی معمولا از طریق بای پس معده در افراد چاق یا دارای اضافه وزن که با ورزش و رژیم غذایی لاغر شده اند انجام میشود.
طبق گفته ی انجمن دیابت آمریکا جراحی چاقی ممکن است برای بزرگسالان مبتلا به دیابت نوع دو که شاخص توده ی بدنی (BMI) 35 یا بالاتر دارند در نظر گرفته شود.
انواع روش های بای پس معده عبارتند از Roux_en_Y (roo_en_y) ، انحراف بیلیوپانکراس با دئودنال سوییچ، باندینگ معده قابل تنظیم لاپاروسکوپی (lap band ) و عمل اسلیمو معده.
پرتو جراحی استریوتاکتیک مغز
این روش با عنوان جراحی گامانایف هم شناخته میشود. پرتو درمانی استریوتاکتیک مغز ممکن است در غدد درون زیر برای کوچک کردن تومورهای غده هیپوفیز استفاده شود. یک رادیولوژیست صدها پرتو ریز تشعشع را به سمت یک تومور میفرستد و بدون تاثیر بر بافت های اطراف آن را درمان میکند. این روش کمتر تهاجمی به ویژه برای درمان تومورهای مغزی یا سایر ناهنجاری هایی که با جراحی مغز و اعصاب قابل دسترسی نیستند مفید است.
پیوند پانکراس
در پیوند پانکراس، پانکراس معیوب را با یک پانکراس سالم از اهدا کننده جایگزین میکنند. دریافت کنندگان لوزالمعده معمولی افراد مبتلا به دیابت نوع یک هستند، به ویژه کسانی که کنترل قند خون بسیار ضعیفی دارند، کسانی دچار آسیب شدید کلیوی هستند، افراد مقاوم در برابر انسولین و آنهایی که دچار کاهش ترشح انسولین.
تیرویید کتومی
تیرویید کتومی به طور جزیی یا کامل غده تیرویید را حذف میکند، غده تیرویید اندامی است که هورمون هایی را ترشح میکند که متابولیسم، ضربان قلب و کالری ها را کنترل میکند. این روش ممکن است برای درمان سرطان تیرویید، بزرگی تیرویید (گواتر)، تیرویید بیش فعال (پرکاری تیرویید) و گره های تیروییدی مشکوک استفاده شود.
سایر روش ها
متخصصان غدد با روش های دیگری مثل آسپیراسیون با سوزن ظریف تیرویید و مراقبت از زخم را انجام میدهند
فوق تخصص غدد و متابولیسم در شهر ری
- درمان و کنترل بیماریهای غدده تیروئید
- درمان و کنترل دیابت و چاقی و اختلالات چربی خون
- درمان و کنترل اختلالات قائدگی و…
- درمان و کنترل کوتاهی قد و اختلالات رشد و کمبود وزن در کودکان
- درمان و کنترل بلوغ زود رس و دیررس
- درمان وکنترل بیماری های غده هیپوفیز
روزهای پذیرش : دوشنبه ها از ساعت 10 الی 13(نوبت دهی طی روز هفته)
زیر نظر فوق تخصص مجرب بیمارید های غدد
