کولونوسکوپی آزمایشی است که در طی آن پزشک یک لوله بلند و انعطاف پذیر که کولونوسکوپ نام دارد را برای تشخیص تغییرات و ناهنجاری های روده بزرگ (کولون)، وارد رکتوم می کند. دوربین کوچکی که در ابتدای لوله کولونوسکوپ قرار دارد به پزشک این امکان را می دهد که داخل روده بزرگ را مشاهده و بررسی کند. در طول این آزمایش، پزشک میتواند پولیپ‌ها و بافت های غیر طبیعی را در صورت لزوم بردارد. امکان انجام نمونه برداری(بیوپسی) نیز در طول این آزمایش وجود دارد.
فهرست مطالب
مرکز کولونوسکوپی درمانگاه ولی عصر شهرری یکی از بهترین مراکز کولونوسکوپی جنوب تهران
در کلینیک تخصصی داخلی درمانگاه خیریه ولی عصر شهرری خدمات کولونوسکوپی با همکاری پزشکان متخصص و حاذق ارائه میشود. همکاران ما در این بخش در تلاش اند تا با دقت و سرعت روند تشخیص و درمان بیماری‌ها را بهبود بخشند و با استفاده از به روز‌ترین دستگاه‌ها و با رعایت کامل دستورالعمل‌های بهداشتی، امکان هرگونه عفونت و عوارض جانبی را به حداقل برسانند. بخش گوارش و داخلی کلینیک تخصصی عفونی این درمانگاه زیر نظر آقای دکتر موسی احمدی آماده پذیرش بیماران در روز‌های سه شنبه در ساعات 14 الی 16 می‌باشد. بیمارانی که نیاز به انجام کولونوسکوپی دارند می‌توانند بعد از مراجعه به پزشک متخصص و انجام معاینات لازم، برای گرفتن نوبت کولونوسکوپی اقدام کنند.
نشانی و اطلاعات تماس مجتمع درمانگاهی خیریه ولی عصر
آدرس: شهرری، میدان نماز، جنب مسجد جامع ارشاد، درمانگاه شبانه روزی خیریه ولی عصر(عج) شهرری
تلفن: 55933484-021 و 55933481-021
اقدامات لازم قبل از انجام کولونوسکوپی
قبل از انجام کولونوسکوپی باید روده بزرگ تخلیه و تمیز شود. مواد زائد داخل روده بزرگ دید کولون و رکتوم را حین معاینه از بین می برد. اگر روده بزرگ شما کاملا تخلیه نشده باشد ممکن است پزشک شما مجبور شود معاینه را به روز دیگری موکول کند. در نتیجه شما باید دوباره برای معاینه آماده شوید. برای تخلیه روده بزرگ احتمالا پزشک از شما می خواهد که موارد زیر را دنبال:
داشتن یک رژیم غذایی مناسب
- پنج روز قبل از کولونوسکوپی باید رژیم غذایی تان را به گونه ای تنظیم کنید تا غذاهایی که هضم راحتتری دارند و راحت تر از دستگاه گوارش عبور میکنند را مصرف کنید مانند نان سفید، ماکارونی، برنج، تخم مرغ، گوشت بدون چربی مانند مرغ و ماهی و کمپوت.
- مصرف غذاهای سبک حداقل 48 ساعت قبل از کولونوسکوپی می تواند آمادگی شما را افزایش دهد. غذاهای سبک مانند تخم مرغ، اسموتی، پوره و سوپ سبزیجات و میوه های نرم مانند موز.
- در طول این مدت شما باید از مصرف غذاهایی که هضم آنها سخت است یا در طول کولونوسکوپی مانع دید دوربین می شود اجتناب کنید. این غذاها شامل غذاهای سنگین مانند غذاهای چرب، سرخ شده، گوشت های سفت، آجیل و غلات، ذرت بو داده، سبزیجات خام، لوبیا و نخود فرنگی است.
- در روز آزمایش رژیم غذایی شما باید تنها شامل مایعات باشد چون بدن شما برای دفع مواد زائد از روده بزرگ به زمان نیاز دارد تا کولونوسکوپی شما موفقیت آمیز باشد.
- از مصرف مایعات قرمز رنگ خودداری کنید چون ممکن است در حین آزمایش با خون اشتباه گرفته شود.
استفاده از داروی ضد یبوست
پزشک معمولا یک قرص یا شربت ضد یبوست برای شما تجویز می کند. شما باید یک شب قبل از آزمایش و صبح روز آزمایش داروی ضد یبوست را مصرف کنید.
استفاده از کیت تنقیه
در برخی موارد ممکن است لازم باشد برای تخلیه روده بزرگ از کیت تنقیه بدون نسخه استفاده کنید (هم شب قبل و هم چند ساعت قبل از آزمایش). استفاده از کیت تنقیه به طور کلی فقط برای تخلیه کولون تحتانی موثر است و معمولا به عنوان روش اصلی برای تخلیه روده بزرگ توصیه نمی شود.
داروهای خود را تنظیم کنید.
حداقل یک هفته قبل از معاینه داروهایتان را به پزشک نشان دهید به خصوص اگر دیابت، فشار خون بالا یا مشکلات قلبی دارید یا داروهای حاوی آهن مصرف می کنید.
همچنین در صورت مصرف داروهای اسپرین یا سایر دارو های رقیق کننده خون مانند وارفارین (کومادین، جانتوون)، داروهای ضد انعقاد جدیدتر مانند دابیگاتران(پراداکسا) یا ریواروکسابان(Xarelto) که برای کاهش خطر لخته شدن خون یا سکته مصرف می شوند یا دارو های قلبی که بر پلاکت ها تاثیر می گذارند مانند کلوپیدوگرل(Plavix). ممکن است لازم باشد دوزهای مصرفی تان را تظیم کنید یا مصرف داروها را به طور موقت متوقف کنید.
مراحل انجام کولونوسکوپی
در طول کولونوسکوپی شما باید تنها یک روپوش بپوشید. گاهی اوقات لازم است یک آرامبخش خفیف به شکل قرص مصرف کنید. در برخی موارد آرامبخش همراه با یک مسکن به شما تزریق می شود تا احتمال هر گونه ناراحتی در حین آزمایش را به حداقل برساند.
برای آزمایش شما باید به پهلو روی تخت دراز بکشید و زانوها به سمت سینه کشیده شوند. سپس پزشک یک کولونوسکوپ را در رکتوم شما قرار می دهد. طول آن به اندازه ای است که به کل طول روده بزرگ شما وارد می شود. کولونوسکوپ حاوی یک نور و یک لوله(کانال) است که به پزشک اجازه می دهد هوا یا دی اکسید کربن را به روده بزرگ شما وارد کند. هوا یا دی اکسید کربن روده بزرگ را باد می کند که دید بهتری از روده بزرگ ایجاد شود. وقتی اسکوپ حرکت می کند یا هوا وارد می شود ممکن است دچار گرفتگی شکم یا احساس اجابت مزاج داشته باشید.
یک دوربین کوچک در قسمت جلویی کولونوسکوپ وجود دارد. این دوربین تصاویر را به یک مانیتور خارجی می فرستد تا پزشک بتواند داخل روده شما را ببیند. پزشک همچنین می تواند برای برداشتن پولیپ ها یا سایر بافت های غیر طبیعی ابزارهایی را از طریق لوله وارد کند. کولونوسکوپی معمولا حدود 30 تا 60 دقیقه طول می کشد.
بعد از کولونوسکوپی چه مراقبت هایی لازم است؟
بعد از آزمایش حدودا یک ساعت طول می کشد تا تاثیر داروی آرامبخش برطرف شود. باید کسی شما را تا منزل همراهی کند چون ممکن است تاثیر آرامبخش تا یک روز ماندگار باشد. تا آخر روز رانندگی نکنید، کار مهمی انجام ندهید و از محل کار خود مرخصی بگیرید.
اگر پزشک شما در در حین کولونوسکوپی پولیپ شما را بردارد احتمالا بعد از آن شما باید رژیم غذایی خاصی داشته باشید. ممکن است تا چند ساعت بعد از کولونوسکوپی احساس نفخ داشته باشید چون هوای داخل معده شما در حال دفع شدن است. پیاده روی میتواند به کاهش علائم ناراحت کننده شما کمک کند.
همچنین ممکن است بعد از کولونوسکوپی در اولین دفع مدفوع خون وجود داشته باشد که عارضه خطرناکی نیست. اما اگر به طور مداوم هنگام دفع مدفوع متوجه خون یا لخته خون می شوید یا دچار درد شکم یا تب شدید باید به پزشکتان اطلاع دهید.
درمانگاه ولی عصر شهرری بسیار مجهز بوده و بیماران می‌توانند در صورت نیاز به انجام آزمایشات بیشتر به بخش‌های آندوسکوپی، تصویربرداری و آزمایشگاه این درمانگاه مراجعه کنند.
پس از انجام کولونوسکوپی، بیماران می توانند برای بررسی نتیجه آزمایش خود و انجام مراحل درمان به متخصصین گوارش، داخلی و تغذیه حاضر در درمانگاه خیریه ولی عصر مراجعه کنند.
رژیم غذایی بعد از کولونوسکوپی
در هفته ای که کولونوسکوپی انجام می دهید باید غذاهایی بخورید که راحت تر دفع می شوند و کمتر باعث ایجاد یبوست می شوند از جمله غذاهای کم فیبر، نوشیدنی های ورزشی، آب میوه های شفاف، سوپ آبکی و ژلاتین. وقتی داروی ضد یبوست مصرف می کنید باید حداقل 8 لیوان آب بنوشید. نوشیدنی های ورزشی یا نوشیدنی هایی با رنگ روشن و طعم دار مصرف دارو را راحت تر می کنند.
جواب کولونوسکوپی
پزشک بعد از بررسی جواب کولونوسکوپی نتایج را با شما درمیان می گذارد. 2 تا 3 هفته بعد از کولونوسکوپی جواب آن مشخص می شود.
جواب منفی
اگر هیچ گونه مشکل و ناهنجاری در روده بزرگ شما وجود نداشته باشد جواب آزمایش کولونوسکوپی شما منفی می شود.
با توجه به شرایط زیر ممکن است پزشک به شما توصیه کند مجددا این آزمایش را تکرار کنید:
- در ده سال آینده، اگر در معرض خطر ابتلا به سرطان روده هستید(در صورتی که تنها افزایش سن عامل احتمالی سرطان باشد).
- در پنج سال آینده، اگر سابقه پولیپ در آزمایشات قبلی اندوسکوپی داشته باشید.
- در یک سال آینده، اگر مدفوع باقی مانده در روده بزرگ شما مانع از انجام معاینه کامل روده شما شده است.
جواب مثبت
اگر پولیپ یا بافت غیر طبیعی در روده شما دیده شود جواب کولونوسکوپی مثبت خواهد بود. اکثر پولیپ ها سرطانی نیستند اما برخی از آنها ممکن است مستعد سرطانی شدن باشند. پولیپ های برداشته شده حین کولونوسکوپی برای بررسی سرطانی بودن، مستعد سرطانی بودن یا غیر سرطانی بودن به آزمایشگاه فرستاده می شوند. با توجه به اندازه و تعداد پولیپ ها ممکن است لازم باشد در آینده برنامه مراقبتی دقیق تری داشته باشید. اگر یک یا دو پولیپ با قطر کمتر از یک سانتی متر در روده شما وجود داشته باشد ممکن است با توجه به سایر عوامل خطر سرطان روده بزرگ در 5 تا 10 سال آینده مجددا به کولونوسکوپی نیاز داشته باشید.
در صورت مشاهده موارد زیر ممکن است نیاز به کولونوسکوپی مجدد در یک زمان نزدیک تر داشته باشید:
- بیش از دو پولیپ
- یک پولیپ بزرگ یعنی بزرگتر از 1 سانتی متر
- پولیپ و مدفوع باقی مانده در روده بزرگ که مانع از معاینه کامل روده می شوند.
- پولیپ هایی با ویژگی های سلولی خاص که نشان دهنده خطر ابتلا به سرطان در آینده است.
- پولیپ های سرطانی
اگر پولیپ یا بافت غیر طبیعی دیگری دارید که در طول کولونوسکوپی قابل برداشتن نیست ممکن است نیاز به معاینه مجدد توسط یک متخصص گوارش که تخصص در برداشتن پولیپ های بزرگ یا جراحی دارد داشته باشید.
اهمیت انجام کولونوسکوپی
سرطان کولورکتال سومین علت مرگ و میر ناشی از سرطان برای زنان و مردان در آمریکا است. آمار موسسه ملی سرطان نشان می دهد که تشخیص زود هنگام سرطان باعث میشود 90 درصد از افراد درمان شوند. اما وقتی سرطان به غدد لنفاوی گسترش میابد میزان افرادی که درمان میشوند به 72 درصد کاهش می یابد. و زمانی که سرطان به قسمت هایی مثل ریه ها گسترش یابد میزان افرادی که درمان میشوند به 14 درصد می رسد.
کولونوسکوپی که نوعی غربالگری سرطان کولورکتال است یک مراقبت مضاعف است چون چیزی بیش از یک تشخیص زودهنگام است. با توجه به اینگه سرطان روده بزرگ از رشد غیر طبیعی پولیپ شروع میشود در کولونوسکوپی میتوان با تشخیص و برداشتن پولیپ ها از تبدیل آنها به سرطان جلوگیری کرد.
کولونوسکوپی میتواند برای تعیین دلایلی مانند خونریزی مقعدی، تغییر در فعالیت روده، درد شکم و کاهش وزن که دلایل مشخصی ندارند مناسب است. کولونوسکوپی همچنین یک روش مناسب برای تشخیص بیماری کرون و کولیت اولسراتیو است.
سوالات پرتکرار
چه علائمی نشان می دهند که شما نیاز به کولونوسکوپی دارید؟
در صورت مشاهده هر یک از علائم زیر در اولین فرصت به پزشک مراجعه کنید چون ممکن است نیاز به کولونوسکوپی داشته باشید:
- خونریزی از رکتوم (مقعد)
- تغییر در فعالیت های روده مانند مدفوع شل (اسهال)، یبوست یا باریکتر شدن مدفوع از حالت عادی
- درد شکم
- اگر احساس می کنید روده شما به طور کامل تخلیه نمی شود.
- درد یا گرفتگی معده، نفخ
- کاهش وزن ناگهانی
- کسالت بی دلیل یا خستگی (کم خونی)
کولونوسکوپی چقدر طول می کشد؟
روش کولونوسکوپی معمولا 30 تا 60 دقیقه طول می کشد. اما این زمان شامل زمان لازم برای آماده شدن و بهبودی بیمار بعد از آزمایش در بیمارستان یا مرکز درمانی نیست.
آیا کولونوسکوپی درد دارد؟
معمولا همیشه قبل از انجام کولونوسکوپی برای جلوگیر از هر گونه ناراحتی به بیمار داروی بیهوشی یا داروی آرامبخش تزریق می شود. اغلب بیماران حین کولونوسکوپی هوشیار نیستند. بیمارانی که آرامبخش با دوز پایین مصرف می کنند در حین آزمایش بیشتر احساس درد یا ناراحتی دارند.
کولونوسکوپی چه خطراتی دارد؟
کولونوسکوپی خطرات زیادی ندارد. اما ممکن است شما دچار مشکلاتی مانند عفونت خون، خونریزی و سوراخ شدن روده بزرگ شوید. این مشکلات معمولا وقتی پولیپ برداشته میشوند رخ میدهند. خطراتی دیگری هم وجود دارد که کمتر شایع هستند از جمله درد شدید شکم یا حساسیت به داروی آرامبخش مثل مشکلات تنفسی یا قبلی. اما پزشکان باتجربه و ماهر درمانگاه ولی عصر همیشه در تلاشه اند تا مراحل معاینه و درمان با کمترین خطر و عوارض جانبی همراه باشد.
چه زمانی باید برای اولین بار کولونوسکوپی انجام دهید؟
اگر از سلامت کلی خوبی برخوردار هستید و سابقه خانوادگی بیماری روده ندارید بهتر است اولین کولونوسکوپی را در سن 50 سالگی انجام دهید.
اگر سابقه خانوادگی سرطان دارید چه زمانی باید برای اولین بار کولونوسکوپی انجام دهید؟
اگر در معرض خطر ابتلا به سرطان قرار دارید احتمالا باید زودتر کولونوسکوپی انجام دهید. به طور کلی برخی پزشکان توصیه میکنند که اگر والدین شما قبلا به سرطان کولورکتال مبتلا بوده اند بهتر است در سن 35 سالگی اولین کولونوسکوپی را انجام دهید.
چه کسانی در معرض خطر ابتلا به سرطان کولورکتال هستند؟
در صورت وجود موارد زیر باید کولونوسکوپی را زودتر یا به صورت مکرر انجام دهید چون بیشتر در معرض خطر ابتلا به سرطان روده بزرگ قرار دارید:
- اگر خانواده شما سابقه سرطان کولورکتال یا پولیپ سرطانی دارند.
- اگر سابقه بیماری هایی مانند بیماری کرون یا کولین اولسراتیو دارید.
- اگر خانواده شما حامل ژنی هستند که خطر ابتلا به سرطان های روده مانند پولیپوز آدنوماتوز خانوادگی (FAP) یا سندرم لینچ را افزایش می دهد.
- اگر در اطراف ناحیه شکم یا لگن خود در معرض تشعشعات قرار گرفته اید.
- اگر برای برداشتن بخشی از کولن عمل جراحی انجام داده اید.
بعد از برداشتن پولیپ هر چند وقت یکبار باید کولونوسکوپی انجام داد؟
اکثر پزشکان توصیه میکنند حداقل 5 سال پس از پولیپکتومی، کولونوسکوپی انجام دهید. اگر خطر ابتلا به آدنوم بالا باشد ممکن است تا 2 سال بعد به یک کولونوسکوپی مجدد نیاز داشته باشید.
بعد از 50 یا 60 سالگی یا سنین بالاتر هر چند وقت یکبار باید کولونوسکوپی انجام دهید؟
اکثر افراد پس از 50 سالگی باید حداقل هر 10 سال یکبار کولونوسکوپی انجام دهند. در صورت افزایش خطر ابتلا به سرطان ممکن است لازم باشد بعد از 60 سالگی هر پنج سال یکبار کولونوسکوپی انجام دهید. اما ممکن است به افراد 75 ساله یا بالاتر توصیه شود که دیگر کولونوسکوپی انجام ندهند چون با افزایش سن خطر عوارض می تواند افزایش پیدا کند.
آیا کولونوسکوپی می تواند نگران کننده باشد؟
اگر پزشک یا متخصص گوارش به شما توصیه کرده است که کولونوسکوپی انجام دهید اصلا جای نگرانی نیست. حین انجام کولونوسکوپی شما کاملا آرام هستید و چیزی احساس نمی کنید. اکثر بیماران معتقدند که آماده شدن برای کولونوسکوپی بسیار آسان تر از خود کولونوسکوپی است.
